Η μεγάλη έρευνα της Metron Analysis, με την οποία «άνοιξε» το συνέδριο του Κύκλου Ιδεών για τα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης, επιβεβαιώνει μεταξύ άλλων δύο διαισθητικά συμπεράσματα: πρώτον, οι γενιές που έζησαν σε διαμορφωτική ηλικία την οικονομική κρίση του 2010, οι μιλένιαλς και οι gen Z, θεωρούν πως ζουν χειρότερα από τους γονείς τους. Δεύτερον, η νοσταλγική περιοδολόγηση της πρώτης φάσης της Μεταπολίτευσης περιστρέφεται κυρίως γύρω από ένα πρόσωπο, τον Ανδρέα Παπανδρέου, και ένα κόμμα – το ΠΑΣΟΚ.

Στην ερώτηση «όταν σκέφτεστε τη γενιά σας σε σχέση με τη γενιά των γονιών σας, θα λέγατε ότι ζείτε καλύτερα ή χειρότερα;» η διαγενεακή απόσταση γίνεται απολύτως εμφανής: στις ηλικίες 17-27 η απάντηση «χειρότερα» βρίσκεται στο 66%, ενώ αντίστοιχα στο ηλιακό γκρουπ 79+ η απάντηση «καλύτερα» αγγίζει το 79%. Στο ίδιο μήκος κύματος, η αντίληψη της ελληνικής ταυτότητας ως αναπόσπαστο δυτικό κομμάτι αλλάζει εξίσου με την ηλικία, με τους νεότερους από 17 έως 43 ετών να τοποθετούν σε μεγάλη πλειοψηφία τη χώρα ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή, τη στιγμή που στις γενιές που προηγήθηκαν η Δύση (με ένα ερώτημα που ευθέως παραπέμπει στην ιστορική φράση του Καραμανλή) κερδίζει έδαφος.

Η επιδραστικότητα του ΠΑΣΟΚ στη Μεταπολίτευση φαίνεται στην απόσταση που έχει το κόμμα από τον ιστορικό του αντίπαλο, τη ΝΔ, που έρχεται δεύτερη στο σχετικό ερώτημα – 63% του ενός έναντι 24% του άλλου –, αλλά και από το θετικό σκορ μιας σειράς πολιτικών στιγμών που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με το συγκεκριμένο κόμμα.

Παραδόξως, οι δύο πρώτες με θετική αποδοχή στη σχετική ερώτηση είναι η ένταξη στην ΕΟΚ το 1980 και το Δημοψήφισμα του 1974, τα οποία αποτυπώνονται και στην αποδοχή που έχει σε προσωπικό επίπεδο ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος σχεδόν αγγίζει τη δημοφιλία του Παπανδρέου.

Εξηγώντας τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο αποτύπωμα του ΠΑΣΟΚ, αλλά και τη διαφορά αντίληψης των πρώτων κυβερνήσεων 1981-1989 σε σχέση με την επόμενη περίοδο, ο Στράτος Φαναράς σχολίασε στη χθεσινή παρουσίαση πως ο Παπανδρέου «είχε εγγράψει στην ατζέντα του το μισό κομμάτι του θεσμικού εκσυγχρονισμού της χώρας και σχεδόν όλον τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό της» – δεδομένο που ακόμα και σήμερα του αναγνωρίζεται, παρότι μεταρρυθμίσεις που ήρθαν αργότερα, όπως η είσοδος στο ευρώ, έχουν μεγαλύτερη σημασία για την είσοδο της Ελλάδας στον 21ο αιώνα.

Σε αντίθεση με τη νοσταλγία της δεκαετίας του ’80, όσο πιο κοντά φτάνει η έρευνα στη σημερινή περίοδο, τόσο πιο χαμηλός μετράται ο θετικός αντίκτυπος κομβικών στιγμών για τη χώρα: ενδεικτικά, το 52% των ερωτηθέντων κρίνει αρνητικά το αποτέλεσμα των εκλογών του 2019, ενώ ένα συντριπτικό 68% το δημοψήφισμα του 2015.